ప్రభుత్వం స్థిరమైన పన్ను విధానాలపై ఇన్వెస్టర్లలో భరోసా ఇవ్వడానికి, కార్పొరేట్‌ సంస్థలతో నెలకొన్న రెట్రోస్పెక్టివ్‌ ట్యాక్స్‌ వివాదాలకు ముగింపు పలికేందుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం సంచలన నిర్ణయం తీసుకుంది. రెట్రో ట్యాక్స్‌ ను రద్దు చేయాలని నిర్ణయం తీసుకుంది. దీనికి సంబంధించిన చట్టాల్లో తగు సవరణలు చేసేందుకు లోక్‌ సభలో గురువారం బిల్లు ప్రవేశపెట్టింది. వొడాఫోన్, కెయిర్న్ ఎనర్జీ వంటి కంపెనీల నుంచి విదేశాల్లో ఎదురుదెబ్బలు తలగడం, ఈ వివాదాలు మరింత పెద్దవి కావడంతో రెట్రో టాక్స్‌ను రద్దు చేయాలని కేంద్రం నిర్ణయించింది.
విదేశీ సంస్థలతో పన్ను వివాదాలకు కారణమైన ఈ రెట్రో టాక్స్‌ను రద్దు చేసేందుకు గాను పన్ను చట్టం సవరణ బిల్లు2021ను లోక్‌ సభలో కేంద్ర ఆర్థికమంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ ప్రవేశపెట్టారు. 2012 రెట్రో టాక్స్ కారణంగా కెయిర్న్, వొడాఫోన్ వంటి సంస్థలు దావా వేశాయి. వివాదాస్పద 2012 చట్టాన్ని రద్దు చేయడానికి ఒక బిల్లును కేబినెట్ ఆమోదించింది. వడ్డీ లేకుండా చెల్లించిన మొత్తాన్ని తిరిగి ఇవ్వడానికి కేంద్రం సిద్ధమైంది. వొడాఫోన్ పై కేసులో భారత్ విఫలమైంది. గత ఏడాది డిసెంబర్‌లో అప్పీల్ దాఖలు చేసింది. పునరావృత పన్ను నిబంధనను తొలగించే కొత్త బిల్లుపై రెవెన్యూ కార్యదర్శి తరుణ్ బజాజ్ మాట్లాడుతూ, భారతదేశాన్ని మెరుగైన పెట్టుబడి గమ్యస్థానంగా మార్చేందుకు పన్ను చట్ట సవరణ బిల్లు ఒక ముఖ్యమైన చొరవ అని అన్నారు.
ఈ సవరణ బిల్లు ఆమోదంతో ఐటి శాఖకు సంబంధించిన 17 పన్ను వివాదాలు పరిష్కారం అవుతాయని అన్నారు. ఈ బిల్లు ఆమోదం పొందిన తరువాత భారత ప్రభుత్వం మొత్తం ఆర్థిక బాధ్యత రూ.8 వేల కోట్లు ఉంటుంది. హేగ్‌ లోని అంతర్జాతీయ మధ్యవర్తిత్వ ట్రిబ్యునల్ వొడాఫోన్ పై పన్నుల భారం వల్ల భారతదేశం, నెదర్లాండ్స్ మధ్య ఒప్పంద ఒప్పందాన్ని ఉల్లంఘిస్తున్నాయని తీర్పునిచ్చింది. ఈ మొత్తాన్ని వడ్డీ లేకుండా తిరిగి ఇవ్వడానికి కేంద్రం సిద్ధంగా ఉంది. కెయిర్న్ ఎనర్జీ వివాదంలోనూ భారత్ ఆస్తులపై ఫ్రెంచ్ కోర్టు జప్తు ఆదేశాలు ఇచ్చింది.
2014 నుంచే రెట్రో ట్యాక్సేషన్‌ అనేది ప్రభుత్వ విధానం కాదని సోమనాథన్‌ పేర్కొన్నారు. ఇవన్నీ 2014కి పూర్వపు వివాదాలని తెలిపారు. ప్రస్తుతం భారత్ కి పెద్ద ఎత్తున పెట్టుబడులు అవసరమని వివరించారు. పన్ను విధానాలపై ఇన్వెస్టర్లలో భరోసా కల్పించాలనే ఉద్దేశంతో తాజా నిర్ణయం తీసుకున్నట్లు రెవెన్యూ శాఖ కార్యదర్శి తరుణ్ బజాజ్ పేర్కొన్నారు. పన్ను వేసే విషయంలో భారతదేశ సార్వభౌమ అధికారాలను ప్రశ్నించడానికి లేదు. కానీ రెట్రో ట్యాక్సేషన్‌ అనేది మాత్రం ప్రభుత్వ విధానం కాదని తెలియజెప్పేందుకే ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నాం అని స్పష్టం చేశారు.
గతంలో ఎప్పుడో జరిగిన లావాదేవీలకు కూడా పన్నులు వసూలు చేసే విధానాన్ని రెట్రోస్పెక్టివ్‌ ట్యాక్సేషన్‌గా వ్యవహరిస్తారు. దీని ప్రకారం కొత్తగా పన్ను విధించవచ్చూ లేదా గతంలో చెల్లించిన దానికి అదనంగా వసూలూ చేయవచ్చు. సాధారణంగా గత, ప్రస్తుత ట్యాక్స్‌ విధానాల్లో భారీగా మార్పులు ఉన్నప్పుడు, పాత విధానం కింద కట్టిన పన్నులు చాలా తక్కువని భావించినప్పుడు దీన్ని అమలు చేయవచ్చు. తద్వారా వ్యత్యాసాలను సరిచేయొచ్చు. అయితే, గత కాలంలో జరిపిన లావాదేవీలకు అప్పటి నిబంధనల ప్రకారమే పన్నులు కట్టి ఉంటారు కాబట్టి ఇలాంటి రెట్రోస్పెక్టివ్‌ పన్నులపై ట్యాక్స్‌పేయర్లలో తీవ్ర వ్యతిరేకత వ్యక్తమవుతుంది. ప్రస్తుతం కూడా అదే జరిగింది.
బ్రిటన్‌ టెలికం దిగ్గజం వొడాఫోన్ 2007లో భారత్ లో టెలికం కార్యకలాపాలున్న హచిసన్‌ ఎస్సార్‌ లో 67 శాతం వాటాలను 11.2 బిలియన్‌ డాలర్లకు కొనుగోలు చేసింది. రెండూ విదేశీ సంస్థలే కాగా కేమ్యాన్‌ ఐల్యాండ్స్‌ వేదికగా ఈ డీల్‌ జరిగింది. దీనికి సంబంధించి విత్‌ హోల్డింగ్‌ ట్యాక్స్‌ మినహాయించుకోనందుకు గాను రూ. 11,218 కోట్లు కట్టాలంటూ 2010లో వొడాఫోన్ కు ఆదాయ పన్ను శాఖ నోటీసులు ఇచ్చింది. 2011లో రూ. 7,900 కోట్ల పెనాల్టీ విధించింది. దీన్ని సవాలు చేస్తూ కంపెనీ .. సుప్రీం కోర్టును ఆశ్రయించింది. రెండు విదేశీ సంస్థల మధ్య కుదిరిన ఒప్పందానికి ఇవి వర్తించవంటూ అత్యున్నత న్యాయస్థానం 2012లో ట్యాక్స్‌ డిమాండ్లను కొట్టివేసింది. ఆ దరిమిలా వొడాఫోన్ పై విధించిన పన్నును సమర్థించుకునే విధంగా రెట్రోస్పెక్టివ్‌ ట్యాక్స్‌ కు సంబంధించి అదే ఏడాది కేంద్రం ఐటీ చట్టాన్ని సవరించింది. అటుపైన 2013లో వొడాఫోన్ కు మళ్లీ రూ. 14,200 కోట్లకు డిమాండ్‌ నోటీసులు జారీ అయ్యాయి. భారత్–నెదర్లాండ్స్ ఒడంబడిక కింద 2014లో వొడాఫోన్ కేంద్రానికి ఆర్బిట్రేషన్‌ నోటీసులు ఇచ్చింది. దీనిపై కొత్తగా చర్యలేమీ తీసుకోమంటూ కేంద్రం చెప్పినప్పటికీ 2016లో మరోసారి రూ. 22,100 కోట్లు కట్టాలంటూ కంపెనీకి డిమాండ్‌ నోటీసులు వచ్చాయి
కెయిర్న్ ఎనర్జీ వివాదం కూడా దాదాపు పదిహేనేళ్ల క్రితం నాటిది. 2006లో కెయిర్న్ యూకే అంతర్గతంగా కార్యకలాపాల పునర్‌వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా కెయిర్న్ ఇండియా హోల్డింగ్‌ లో తన షేర్లను కెయిర్న్ ఇండియాకు బదలాయించింది. 2011లో దీన్ని వేదాంత రిసోర్సెస్‌ కి విక్రయించింది. 2006లో నిర్వహించిన లావాదేవీ లకు సంబంధించి క్యాపిటల్‌ గెయిన్స్‌ ట్యాక్స్‌ కట్టాలంటూ రెట్రో ట్యాక్స్‌ విధానం కింద రూ. 20,495 కోట్లు కట్టాలంటూ 2014లో కెయిర్న్ ఎనర్జీకి ఆదాయ పన్ను శాఖ నోటీసు జారీ చేసింది. దాన్ని రాబట్టుకునేందుకు విక్రయ డీల్‌ ప్రకారం వేదాంతలో కెయిర్న్ ఎనర్జీకి లభించిన 5 శాతం వాటాలను జప్తు చేసుకుని, విక్రయించింది.
వీటి విలువ 1 బిలియన్‌ డాలర్ల పైగానే ఉంటుంది. కెయిర్న్ ఎనర్జీ వివిధ న్యాయస్థానాల్లో పోరాడింది. 2020 డిసెంబర్‌లో అంతర్జాతీయ ఆర్బిట్రేషన్‌ ట్రిబ్యునల్, కంపెనీకి అనుకూలంగా ఉత్తర్వులు ఇచ్చింది. వీటి ప్రకారం కెయిర్న్ ఎనర్జీకి భారత ప్రభుత్వం వడ్డీ మొదలైనవి కలిపి 1.7 బిలియన్‌ డాలర్లు కట్టాలి. హేగ్‌ కోర్ట్‌ ఆఫ్‌ అప్పీల్ లో భారత ప్రభుత్వం దీన్ని సవాలు చేసింది. మరోవైపు, తనకు రావల్సిన మొత్తాన్ని రాబట్టుకునేందుకు విదేశాల్లో భారత్‌కి ఉన్న ఆస్తులను జప్తు చేసుకునేందుకు అనుమతులు పొందేలా అమెరికా, ఫ్రాన్స్, సింగపూర్‌ తదితర దేశాల్లో న్యాయస్థానాలను కెయిర్న్ ఆశ్రయించింది.
విదేశీ సంస్థలతో పన్ను వివాదాలకు కారణమైన ఈ రెట్రో టాక్స్‌ను రద్దు చేసేందుకు గాను పన్ను చట్టం సవరణ బిల్లు2021ను లోక్‌ సభలో కేంద్ర ఆర్థికమంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ ప్రవేశపెట్టారు. 2012 రెట్రో టాక్స్ కారణంగా కెయిర్న్, వొడాఫోన్ వంటి సంస్థలు దావా వేశాయి. వివాదాస్పద 2012 చట్టాన్ని రద్దు చేయడానికి ఒక బిల్లును కేబినెట్ ఆమోదించింది. వడ్డీ లేకుండా చెల్లించిన మొత్తాన్ని తిరిగి ఇవ్వడానికి కేంద్రం సిద్ధమైంది. వొడాఫోన్ పై కేసులో భారత్ విఫలమైంది. గత ఏడాది డిసెంబర్‌లో అప్పీల్ దాఖలు చేసింది. పునరావృత పన్ను నిబంధనను తొలగించే కొత్త బిల్లుపై రెవెన్యూ కార్యదర్శి తరుణ్ బజాజ్ మాట్లాడుతూ, భారతదేశాన్ని మెరుగైన పెట్టుబడి గమ్యస్థానంగా మార్చేందుకు పన్ను చట్ట సవరణ బిల్లు ఒక ముఖ్యమైన చొరవ అని అన్నారు.
ఈ సవరణ బిల్లు ఆమోదంతో ఐటి శాఖకు సంబంధించిన 17 పన్ను వివాదాలు పరిష్కారం అవుతాయని అన్నారు. ఈ బిల్లు ఆమోదం పొందిన తరువాత భారత ప్రభుత్వం మొత్తం ఆర్థిక బాధ్యత రూ.8 వేల కోట్లు ఉంటుంది. హేగ్‌ లోని అంతర్జాతీయ మధ్యవర్తిత్వ ట్రిబ్యునల్ వొడాఫోన్ పై పన్నుల భారం వల్ల భారతదేశం, నెదర్లాండ్స్ మధ్య ఒప్పంద ఒప్పందాన్ని ఉల్లంఘిస్తున్నాయని తీర్పునిచ్చింది. ఈ మొత్తాన్ని వడ్డీ లేకుండా తిరిగి ఇవ్వడానికి కేంద్రం సిద్ధంగా ఉంది. కెయిర్న్ ఎనర్జీ వివాదంలోనూ భారత్ ఆస్తులపై ఫ్రెంచ్ కోర్టు జప్తు ఆదేశాలు ఇచ్చింది.
2014 నుంచే రెట్రో ట్యాక్సేషన్‌ అనేది ప్రభుత్వ విధానం కాదని సోమనాథన్‌ పేర్కొన్నారు. ఇవన్నీ 2014కి పూర్వపు వివాదాలని తెలిపారు. ప్రస్తుతం భారత్ కి పెద్ద ఎత్తున పెట్టుబడులు అవసరమని వివరించారు. పన్ను విధానాలపై ఇన్వెస్టర్లలో భరోసా కల్పించాలనే ఉద్దేశంతో తాజా నిర్ణయం తీసుకున్నట్లు రెవెన్యూ శాఖ కార్యదర్శి తరుణ్ బజాజ్ పేర్కొన్నారు. పన్ను వేసే విషయంలో భారతదేశ సార్వభౌమ అధికారాలను ప్రశ్నించడానికి లేదు. కానీ రెట్రో ట్యాక్సేషన్‌ అనేది మాత్రం ప్రభుత్వ విధానం కాదని తెలియజెప్పేందుకే ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నాం అని స్పష్టం చేశారు.
గతంలో ఎప్పుడో జరిగిన లావాదేవీలకు కూడా పన్నులు వసూలు చేసే విధానాన్ని రెట్రోస్పెక్టివ్‌ ట్యాక్సేషన్‌గా వ్యవహరిస్తారు. దీని ప్రకారం కొత్తగా పన్ను విధించవచ్చూ లేదా గతంలో చెల్లించిన దానికి అదనంగా వసూలూ చేయవచ్చు. సాధారణంగా గత, ప్రస్తుత ట్యాక్స్‌ విధానాల్లో భారీగా మార్పులు ఉన్నప్పుడు, పాత విధానం కింద కట్టిన పన్నులు చాలా తక్కువని భావించినప్పుడు దీన్ని అమలు చేయవచ్చు. తద్వారా వ్యత్యాసాలను సరిచేయొచ్చు. అయితే, గత కాలంలో జరిపిన లావాదేవీలకు అప్పటి నిబంధనల ప్రకారమే పన్నులు కట్టి ఉంటారు కాబట్టి ఇలాంటి రెట్రోస్పెక్టివ్‌ పన్నులపై ట్యాక్స్‌పేయర్లలో తీవ్ర వ్యతిరేకత వ్యక్తమవుతుంది. ప్రస్తుతం కూడా అదే జరిగింది.
బ్రిటన్‌ టెలికం దిగ్గజం వొడాఫోన్ 2007లో భారత్ లో టెలికం కార్యకలాపాలున్న హచిసన్‌ ఎస్సార్‌ లో 67 శాతం వాటాలను 11.2 బిలియన్‌ డాలర్లకు కొనుగోలు చేసింది. రెండూ విదేశీ సంస్థలే కాగా కేమ్యాన్‌ ఐల్యాండ్స్‌ వేదికగా ఈ డీల్‌ జరిగింది. దీనికి సంబంధించి విత్‌ హోల్డింగ్‌ ట్యాక్స్‌ మినహాయించుకోనందుకు గాను రూ. 11,218 కోట్లు కట్టాలంటూ 2010లో వొడాఫోన్ కు ఆదాయ పన్ను శాఖ నోటీసులు ఇచ్చింది. 2011లో రూ. 7,900 కోట్ల పెనాల్టీ విధించింది. దీన్ని సవాలు చేస్తూ కంపెనీ .. సుప్రీం కోర్టును ఆశ్రయించింది. రెండు విదేశీ సంస్థల మధ్య కుదిరిన ఒప్పందానికి ఇవి వర్తించవంటూ అత్యున్నత న్యాయస్థానం 2012లో ట్యాక్స్‌ డిమాండ్లను కొట్టివేసింది. ఆ దరిమిలా వొడాఫోన్ పై విధించిన పన్నును సమర్థించుకునే విధంగా రెట్రోస్పెక్టివ్‌ ట్యాక్స్‌ కు సంబంధించి అదే ఏడాది కేంద్రం ఐటీ చట్టాన్ని సవరించింది. అటుపైన 2013లో వొడాఫోన్ కు మళ్లీ రూ. 14,200 కోట్లకు డిమాండ్‌ నోటీసులు జారీ అయ్యాయి. భారత్–నెదర్లాండ్స్ ఒడంబడిక కింద 2014లో వొడాఫోన్ కేంద్రానికి ఆర్బిట్రేషన్‌ నోటీసులు ఇచ్చింది. దీనిపై కొత్తగా చర్యలేమీ తీసుకోమంటూ కేంద్రం చెప్పినప్పటికీ 2016లో మరోసారి రూ. 22,100 కోట్లు కట్టాలంటూ కంపెనీకి డిమాండ్‌ నోటీసులు వచ్చాయి
కెయిర్న్ ఎనర్జీ వివాదం కూడా దాదాపు పదిహేనేళ్ల క్రితం నాటిది. 2006లో కెయిర్న్ యూకే అంతర్గతంగా కార్యకలాపాల పునర్‌వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా కెయిర్న్ ఇండియా హోల్డింగ్‌ లో తన షేర్లను కెయిర్న్ ఇండియాకు బదలాయించింది. 2011లో దీన్ని వేదాంత రిసోర్సెస్‌ కి విక్రయించింది. 2006లో నిర్వహించిన లావాదేవీ లకు సంబంధించి క్యాపిటల్‌ గెయిన్స్‌ ట్యాక్స్‌ కట్టాలంటూ రెట్రో ట్యాక్స్‌ విధానం కింద రూ. 20,495 కోట్లు కట్టాలంటూ 2014లో కెయిర్న్ ఎనర్జీకి ఆదాయ పన్ను శాఖ నోటీసు జారీ చేసింది. దాన్ని రాబట్టుకునేందుకు విక్రయ డీల్‌ ప్రకారం వేదాంతలో కెయిర్న్ ఎనర్జీకి లభించిన 5 శాతం వాటాలను జప్తు చేసుకుని, విక్రయించింది.
వీటి విలువ 1 బిలియన్‌ డాలర్ల పైగానే ఉంటుంది. కెయిర్న్ ఎనర్జీ వివిధ న్యాయస్థానాల్లో పోరాడింది. 2020 డిసెంబర్‌లో అంతర్జాతీయ ఆర్బిట్రేషన్‌ ట్రిబ్యునల్, కంపెనీకి అనుకూలంగా ఉత్తర్వులు ఇచ్చింది. వీటి ప్రకారం కెయిర్న్ ఎనర్జీకి భారత ప్రభుత్వం వడ్డీ మొదలైనవి కలిపి 1.7 బిలియన్‌ డాలర్లు కట్టాలి. హేగ్‌ కోర్ట్‌ ఆఫ్‌ అప్పీల్ లో భారత ప్రభుత్వం దీన్ని సవాలు చేసింది. మరోవైపు, తనకు రావల్సిన మొత్తాన్ని రాబట్టుకునేందుకు విదేశాల్లో భారత్‌కి ఉన్న ఆస్తులను జప్తు చేసుకునేందుకు అనుమతులు పొందేలా అమెరికా, ఫ్రాన్స్, సింగపూర్‌ తదితర దేశాల్లో న్యాయస్థానాలను కెయిర్న్ ఆశ్రయించింది.